Dziś w przeddzień 100 rocznicy CUDU NAD WISŁĄ należy rządzącym Polską postawić pytanie. Dlaczego TRAKTAT RYSKI nie jest wykonany?

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

NACZELNIK PAŃSTWA POLSKIEGO JÓZEF PIŁSUDSKI

Wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tym wiedzieć należy, wiadomym czynimy:

W dn. 18 marca 1921 r. podpisany został między Polską z jednej strony a Rosją i Ukrainą z drugiej, traktat powodowane pragnieniem położenia kresu wynikłej między nimi wojnie i dążąc do zawarcia, na podstawie podpisanej w Rydze dnia 12 października 1920 roku Umowy o przedwstępnych warunkach pokoju, ostatecznego, trwałego, honorowego i na wzajemnym porozumieniu opartego pokoju, postanowiły wszcząć rokowania pokojowe i w tym celu wyznaczyły w charakterze swoich pełnomocników:

(…)

Wymienieni pełnomocnicy zjechali się w Rydze i po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za wystarczające i sporządzone w należytej formie, zgodzili się na postanowienia następujące:

Artykuł I.

Obie Układające się Strony oświadczają, że stan wojny pomiędzy nimi ustaje.

Oryginalny tekst: Dz.U. 1921 nr 49 poz. 300

Polska odzyskała granicę polsko-sowiecka w zasadzie wzdłuż linii II rozbioru z 1793. Rosja i Ukraina zrzekły się roszczeń do Galicji Wschodniej, przed 1914 z korekturą na rzecz Polski w postaci części Wołynia i Polesia, z miastem Pińskiem.

Traktat przewidywał (art. XIII) wypłatę Polsce tytułem rekompensaty za wkład ziem polskich w budowanie gospodarki rosyjskiej w okresie rozbiorów kwoty 30 mln rubli w złocie według cen z roku 1913. Zobowiązywał też stronę radziecką do zwrotu zagrabionych w czasie zaborów dzieł sztuki i zabytków. Zwrócono jednak niewiele, m.in. arrasy wawelskie, jedyne zachowane polskie insygnium koronacyjne Szczerbiec i pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, dłuta Thorvaldsena. Do 1924 zdobił rezydencji Iwana Paskiewicza (*1782 †20-01-1856) w Homlu. I. Paskiewicz w latach 1832 – 1856 namiestnik Królestwa Polskiego. Był jednym z wybitniejszych i bardziej okrutnych dowódców rosyjskich.

Traktat określił również losy ludności polskiej znajdującej się na terytorium kontrolowanym przez bolszewików. O obywatelstwo polskie mogły się starać osoby, które ukończyły 18 rok życia i 1 sierpnia 1919 były zameldowane na terenie dawnego Królestwa Polskiego. Do Polski mogli wyjechać również potomkowie powstańców zesłanych w latach 1830–1865 oraz wszyscy, którzy mogli udowodnić, że są nie dalej niż w trzecim pokoleniu potomkami osób, które stale zamieszkiwały na terytorium dawnej Rzeczypospolitej. Zainteresowani mieli jeden rok na złożenie oświadczenia o wyborze obywatelstwa.

W miarę sprawnie przeprowadzono akcję wymiany jeńców; do maja 1921 wysłano ich z Polski ponad 24 tys., jednak sabotująca postanowienia traktatu strona rosyjska wydała jedynie 12,5 tys. osób. Dopiero zawieszenie przez Polskę zwalniania rosyjskich jeńców spowodowało, że Rosja przestała utrudniać ewakuację polskich żołnierzy.

Artykuł VI traktatu faktycznie ograniczał możliwości wyboru opcji obywatelstwa polskiego (np. w głębi Rosji) i umożliwił władzom sowieckim blokowanie wyjazdów do Polski. Nawet potomkowie uczestników walk o niepodległość w latach 1830–1865 musieli udowadniać urzędnikom sowieckim m.in. działalność, używanie języka polskiego jako mowy potocznej, wskazujące na przywiązanie do polskości. Nie przewidziano żadnej procedury odwoławczej. Większość z nich poniosła tragiczne konsekwencje zapisów traktatowych. Rosjanie utrudniali wyjazdy do Polski osób cywilnych i pod pretekstem braku zgłoszeń ogłosili w styczniu 1923 zakończenie akcji repatriacyjnej. Po kilku miesiącach negocjacji wznowiono akcję, kończąc ją ostatecznie w czerwcu 1924. Łącznie na terenie rosyjskim skorzystało z możliwości przesiedlenia ok. 1,1 mln osób, spośród których 65% stanowili Ukraińcy i Białorusini, a jedynie 20% Polacy.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Traktat_ryski_(1921)